Mialqiya-əzələlərdə, bağlarda və bədənin digər birləşdirici toxumalarında baş verə bilən ağrıların elmi adıdır. Uşaqlarda bu vəziyyət tez-tez müəyyən vitamin və mineralların, məsələn, kalsium və ya maqnezium çatışmazlığı fonunda, həmçinin uşağın sümüklərinin əzələ liflərindən daha sürətli böyüdüyü və inkişaf etdiyi vəziyyətlərdə görünür. İlk növbədə, uşaqda mialqiya kəskin yaxud xroniki olur. Kəskin forma birdən baş verir, qısamüddətli və düzgün seçilmiş terapiya ilə tez keçir. Vəziyyətin xroniki növü uzun müddət davam edir və çox vaxt sümük strukturlarının, əzələ xəstəliklərinin və autoimmun xəstəliklərin ciddi patologiyalarını müşayiət edir.

Yerləşdiyi yerdən və klinik təzahürlərdən asılı olaraq aşağıdakılar fərqləndirilir:

• əksər hallarda əzələ toxumasının həddindən artıq gərginliyindən və ya iltihabından sonra baş verən, qəfil, intensiv hərəkətlər zamanı güclənən, 3 gündən 6 günə qədər davam edən qabırğa arası mialqiya;
• kəskin viral infeksiyalar, stresli vəziyyətlər fonunda inkişaf edən epidemik mialqiya (Bornholm xəstəliyi);
• sinir sisteminin degenerativ pozğunluqlarının nəticəsi olan və təkrarlanan məcburi əzələ daralması ilə müşayiət olunan miyofasiyal mialqiya.

Mialqiya üç əsas inkişaf mərhələsinə malikdir:

• birinci mərhələ zədələnmiş əzələ bölgəsində kəskin nöqtəli ağrının görünüşü ilə xarakterizə olunur;
• ikinci mərhələ ağrının artması ilə müşayiət olunur, ən çox axşam və gecə özünü göstərir;
• üçüncü mərhələ diffuz ağrı mərhələsidir ki, dayanmayan ağrı uşağı yuxuda belə narahat edir.

İnsan bədənindəki əzələlər təkcə sümük-əzələ sisteminin işində iştirak etmir, bir çox daxili orqanlar əzələ təbəqəsi ilə örtülmüşdür, buna görə də mialgiyanın inkişafına səbəb ola biləcək çox sayda amillər var. Əsas olanlar bunlardır:

• hər cür xəsarətlər: bağların burulması, ağır qançırlar, qırıqlar;
• əzələ liflərinə termal və kimyəvi ziyan;
• toxumalarda yoluxucu və iltihablı proseslər;
• həddindən artıq əzələ gərginliyi (xüsusilə də lazımi fiziki hazırlığı olmayan uşaqlarda);
• müxtəlif damar patologiyaları;
• uşağın anadangəlmə metabolik pozğunluqları;
• endokrin patologiyalar;
• bəzi elektrolit pozğunluqları;
• bədənə zəhərli ziyan (o cümlədən dərman qəbul etdikdən sonra);
• neyrogen və idiopatik miopatiyalar;
• susuzlaşdırma;
• yoluxucu miyozit.

Bundan əlavə, uşaqlarda mialqiya başqa bir xəstəliyin əlaməti ola bilər, məsələn, amiloidoz, diabet, vərəm, bədənin parazitar zədələnmələri, həmçinin zükan, post-Covid sindromu.

Bir uşaqda mialqiyanın digər simptomları bunlar ola bilər:

• şiddətli əzələ zəifliyi;
• ağrının cəmləşdiyi yerdə şişkinlik;
• uyuşma hissi, həssaslığın azalması;
• ağrı nöqtəsində dəri altında sıx bir nodülün görünüşü;
• qıcılmalar;
• dərinin qızartısı;
• gərginlik hissi;
• əzələ gücünün azalması.

Epidemik mialqiya vəziyyətində əlavə əlamətlər ola bilər:

• bədənin ümumi intoksikasiyası;
• artan bədən hərarəti;
• ürəkbulanma, qusma;
• şişkin limfa düyünləri;
• dəri səpgiləri.

Bəzi hallarda yüngül çəki itkisi baş verə bilər.

Uşaqlarda mialgiyanın müalicəsi

Müalicə taktikası birbaşa əzələ lifinin zədələnməsinin səbəbindən asılıdır. Ağrı və narahatlığı aradan qaldırmağın əsas vasitəsi xəstənin yaşına uyğun ağrıkəsicilərdir. Uşaqda mialqiyanın müalicəsində digər istiqamətlər bunlardır:

• əzələ strukturlarının bərpası üçün optimal şəraitin yaradılması, məsələn, yüngül  müalicəvi məşqlər;
• dərmanlar və digər üsullardan istifadə edərək ağrının əsas səbəbini aradan qaldırmaq;
• istiləşmə təsiri olan fizioterapevtik prosedurlar;
• gimnastika və terapevtik masaj.

Bundan əlavə, refleksoterapiya, su gimnastikası və aparat üsulların istifadəsi. Bəzi uşaqlara isə kompleks vitaminlər kursu təyin edilir.

Qarşısının alınması

Hər yaşda olan uşaqlarda və yeniyetmələrdə əzələ ağrısı riskini azaltmaq üçün aşağıdakılar lazımdır:

• uşaqların fiziki fəaliyyətinə nəzarət etmək;
• uşağın bədən çəkisinə nəzarət etmək;
• yoluxucu xəstəlikləri vaxtında və həkimlərin iştirakı ilə müalicə etmək;
• uşaqlarda mialqiyaya səbəb ola biləcək anadangəlmə və xroniki patologiyaları diqqətlə izləmək;
• həkim resepti olmadan uşaqlara dərmanlar, xüsusən də yetkin xəstələrin müalicəsi üçün nəzərdə tutulmuş dərmanlar verməmək;
• idman fəaliyyətlərindən əvvəl uşaqlara isinməni öyrətmək;
• fiziki yorğunluqdan və həddindən artıq stressdən qorumaq;
• isti hava şəraitində idman edərkən uşaqları kifayət qədər təmiz içməli su ilə təmin etmək.

Abuta Ağayeva

Nevroloq, UNİCEF-in milli təlimçisi