Məktəbəhazırlıq dövrünün xüsusiyyətləri

Bu gün məktəbə hazır olmaq oxumaq və yazmaq bacarığı demək deyil.

Məktəbə hazır olmaq bütün bunları öyrənməyə hazır olmaq deməkdir.

L.A.Venger

 

Hər bir təhsil sistemi insanın müəyyən bir imicini meydana gətirir:

"Ehtiyacı olan" bir şəxsiyyət obrazı - təlim və tərbiyənin şəxsi ehtiyaclarını və maraqlarını qarşılamağa yönəldiyi təhsil sistemləri ilə təmsil olunur ("istəmək / istəməmək").

"Proqramlaşdırılmış" şəxs - müəyyən qaydalara və sosial normalara ciddi itaət etməyə yönəlmiş təhsil sistemləri tərəfindən yaradılır ("etməli / etməməli").

Özünü məlumatı işləyən "cihaz" kimi "hiss edən" insanın obrazı - burada təlim prosesi biliklərin mənimsənilməsinə, bilik və bacarıqların inkişaf etdirilməsinə yönəldilmişdir ("bil / bilmirəm").

Müasir təhsil yaradıcı insan imici yaratmağa yönəldilməlidir (Amma, belə insan gələcəkdə özünü göstərəcəkmi?)

Məktəbəqədər yaş yaddaşın inkişafı üçün ən əlverişli dövrdür (Ümumiyyətlə ixtiyari yaddaşın inkişafı oyuna daxil edilir - bu yaş üçün aparıcı fəaliyyətdir. Oynayaraq, uşaq mürəkkəb materialı xatırlaya və çoxalda bilər.)

Yaddaşın inkişafı qavrayışın yeni inkişaf səviyyəsini təyin edir, çoxşaxəli olur, dərk edilən obyektin ətrafdakı obyektlərlə və hadisələrlə müxtəlif əlaqələrini əhatə edir. İdrak mənalı, məqsədyönlü, təhlilçi olur. Sensor etalonların (forma, rəng), aralarındakı əlaqələrin və münasibətlərin mənimsənilməsi baş verir.

Nitq bu yaşda qavrayışın inkişafına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir.

Uşaq keyfiyyətlərin, xüsusiyyətlərin adlarını, müxtəlif obyektlərin vəziyyətlərini və aralarındakı əlaqəni aktiv şəkildə istifadə etməyə başlayır. Yetkinlər tərəfindən qavrayışın təşkili hadisələrin daha yaxşı başa düşülməsinə kömək edir.

Nitq fəaliyyəti planlaşdırılması və tənzimlənməsi funksiyalarını yerinə yetirməyə başlayır, təxəyyül fəal şəkildə inkişaf edir.

Uşağın diqqəti insan münasibətləri və qarşılıqlı əlaqə üzərində qurulur, “böyüklər kimi” olmaq, bu münasibətlər dünyasında özünü sınamaq istəyi yaranır: şəxsi inkişaf motivlərinin tabeçiliyinin yaranması, sərbəst davranışların artması, bir sıra əxlaq normalarının inkişafı, özünə hörmətin sabitliyi və adekvatlığı, əks olunması, yüksək hisslərin inkişafı, xarici və daxili dünyanın zənginləşməsi.

Uşaq üçün aparıcı fəaliyyət oyundur!

Rollu oyunda, məktəbəqədər yaşlı uşaq həyat vəziyyətlərini modelləşdirir və bunlarla hərəkət edir.

Rollu oyunda bu dövrün əsas yeni formasiyaları inkişaf edir: davranışın könüllü tənzimlənməsi, vasitəçilik, vizual-məcazi düşüncə, təxəyyül, motivlərin ilkin iyerarxiyası və s.

Amma, elektron mediadakı oyunlar başqa bir şəxslə - bir uşaq və ya bir yetkin ilə qarşılıqlı əlaqəni dəyişdirmir.

Düşünmə, bu dövrdə vizual və obrazlı olaraq xarakterizə edilən məktəbəqədər yaşda qavrayışla sıx bağlıdır.

Məktəbəqədər yaşlı uşaq şəkillərlə düşünür. Doğru qərarları almağın ən yaxşı yolu, övladınızın hərəkətlərini əvvəlki təcrübəyə əsaslanan şəkildə təşkil etməkdir. Məktəbəqədər yaşlı uşaq onun üçün başa düşülən, maraqlı bir problemi həll etdikdə və eyni zamanda əlində olan faktları müşahidə etdikdə məntiqi olaraq düzgün düşünə bilər.

Uşaq özü üçün idrak tapşırıqları qoymağa başlayır, müşahidə olunan fenomenlər üçün izahatlar axtarır, səbəb-nəticə əlaqələri qurur.

 

 

Xalidə Həmidova

Pedaqoq, UNİCEF-in milli təlimçisi