Bir uşağın həyatının ilk 28 günü ərzində valideynlərini eyni anda qorxu və narahatlığa səbəb olan bir çox yeni hisslər gözləyir. Ancaq körpənin özü daha da böyük dəyişikliklərlə qarşılaşır. İlk nəfəsdən etibarən bütün bədən yeni mühitə aktiv şəkildə uyğunlaşmağa başlayır.

Dəyişikliklər qan dövranı, sidik, sinir, immun və digər bütün sistemlərlə əlaqəlidir. Bir ayda bir körpənin edə biləcəyi hər şey, bədəninin ana bətnindən kənar həyata nə qədər tez uyğunlaşmasından asılıdır. Xəstəxanadan dərhal sonra körpənin çəkisi azalsa həyəcan keçirməyin. Doğuşdan sonra uşağın doğularkən mövcud olan bədən çəkisinin 10%-ə qədərini itirməsi normal sayılır. Düzgün yuxu və qidalanma rejimi qursanız, körpə onu tez bir zamanda dolduracaq.

Yuxu. Həyatın ilk ayında yeni doğulmuş körpə özü üçün rahat bir mövqe tutarkən gündə təxminən 20 saat yata bilər. Ümumilikdə körpənin gündəlik rejimi bir neçə dövrə bölünə bilər:

1. Maksimum fəaliyyət dövründə uşaq çox hərəkət edir, qollarını və ayaqlarını sarsıdır. Onu qarnı üstə qoysanız, bir neçə saniyə bu vəziyyətdə başını qaldırmağa çalışacaq.

2. Yuxulu vəziyyət qidalanmadan əvvəl və ya dərhal sonra baş verir. Bu proses rahat bir bədən və yarım qapalı gözlərlə müəyyən edilə bilər.

3. Sürətli, nizamsız nəfəs alması, qol və ayaqların narahatlığı göz qapaqlarının altındakı hərəkətli göz bəbəkləri ilə fərqlənə bilər.

4. Maksimum rahatlama dövründə, uşaq möhkəm yuxuda olduqda, nəfəsi bərabər olur, gözləri tamamilə bağlanır.

Ömrünün ilk ayı ərzində uşaqda təxminən 600 qr çəki və 3 sm boy artımı müşahidə olunur. Bir qayda olaraq, bu dövrdə uşaqlarda baş ətrafı 2 sm-dən çox artmır. Zehni inkişafı, yəni uşağın 1 aylıq həyatında nəyi edə bilməsi onun fiziki inkişafından təsirlənir. Düzgün yuxu və qidalanma rejimi ilə bədəni normal həddə inkişaf edirsə, dördüncü həftənin sonunda uşaq bir çox bacarıq qazanır. Anadangəlmə reflekslərin əksəriyyəti qazanılmış reflekslərə çevrilir, qalanları lazımsız olaraq yox olur. Ancaq göz qırpmağı, əsnəməyi, asqırmağı və diksinməyi  öyrəndikdə, uşaq bunu heç vaxt unutmur.

Körpənin 1 aylığında nə edə bilməsi onun aşağıdakı reflekslərinin inkişaf səviyyəsindən asılıdır:

Əmmə refleksi. Əgər ana məmə və ya barmaq ucunu körpənin dodaqları ətrafında gəzdirirsə, o dodaqlarını qabağa verir və əmməni imitasiya edir.

Axtarış refleksi. Körpənizin yanağından sığallasanız, başını əlinizə tərəf çevirəcəkdir. Əmici reflekslə yanaşı, bu refleks qidalanma və qida axtarma instinktinin təsiri ilə inkişaf edir.

Tutma  refleksi. Körpənizin ovucunu vursanız və ya toxundursanız, o, toxunan şeyi tutmaq istəyəcək.

Üzmə refleksi. Körpənizi qarnı üstə qoysanız, suda üzən kimi qollarını və ayaqlarını hərəkət etdirməyə başlayacaq.

Gəzmə refleksi. Körpənizi qolunun altından tutsanız, gəzməyə bənzər hərəkətlər edərək ayaqlarını tərpətməyə başlayacaq.

İnkişafı necə təşviq etmək olar?

Valideynlərin vəzifəsi yalnız körpənin nələr edə biləcəyini bilmək deyil, həyatın ilk ayı, həm də daha da inkişafı üçün tədbirlər görməkdir. Aşağıdakılar sizlərə kömək olacaq:

- Körpə ilə davamlı söhbətlər. Ana və ata ona nəğmələr və şeirlər oxuya, hekayələr danışa bilərlər. Bu, onun nitq qavrayışını və üz ifadələrini inkişaf etdirməyə kömək edəcəkdir.

- Sakit musiqi. Klassik musiqi parçaları körpənin inkişafını sürətləndirməyə kömək edir.

- Təhsil oyuncaqları. İncə motor bacarıqlarını inkişaf etdirməyə, uşağın rəng qavrayışını və toxunma hisslərini yaxşılaşdırmağa kömək edəcək bir çox faydalı oyuncaq var.

- Mobillər. Beşikdən yuxarı, səssiz rənglərdə hazırlanmış fiqurlarla musiqi oyuncaqları qoya bilərsiniz. Bu, uşağın görmə qabiliyyətini və rəng qavrayışını inkişaf etdirməyə kömək edəcəkdir. Yadda saxlayın ki, beşik üçün mobil və onun hissələri ən azı 70 sm yüksəklikdə olmalıdır.

Həyatın ilk ayında körpəni çimizdirmək xüsusi diqqətə layiqdir. Çimərkən uşaq üçün olan gigiyenik məhsullardan istifadə etməlisiniz. Məhsulların tərkibində otlar və bitkilər varsa, körpənin rahatlanmasına və yaxınlaşan yuxuya köklənməsinə kömək edəcəkdir. Yaşla üzgüçülük üçün dairələr, oyuncaqlar və çimmək üçün digər aksesuarları prosedura əlavə edə bilərsiniz.

Abuta Ağayeva

Nevroloq, UNICEF-in milli təlimçisi